Bardzo dużo uwagi zarówno w przedszkolu jak i szkole przykłada się do edukacji matematycznej dzieci. Nauczyciele mają większą świadomość, że bez rzetelnego kształcenia matematycznego nie ma dobrego przedszkola czy szkoły. Bez wątpienia wczesny etap edukacji dziecka jest ważny pod względem osiągania sukcesów w późniejszym etapie edukacji. Zbudowane solidne matematyczne fundamenty są podstawą do ich rozwoju w ciągu kształcenia dziecka. Nie zdziwię Was pewnie mówiąc, że dzieci najbardziej interesują się matematyką, gdy jest ona odpowiednio im przedstawiona. To tak samo, gdy dziecko nie chce zjeść kanapki z szynką. Ale gdy położysz na niej oczy z ogórka, włosy z sałaty i nos z papryki – z pewnością będzie odgryzało kolejne kęsy kanapki.
Niepokojące badania NIK
Chcę się z Wami podzielić niepokojącymi badaniami przeprowadzonymi przez NIK. W ich wyniku ustalono, że:
- za jedną z głównych przyczyn niepowodzeń na teście maturalnym uznano złą jakość edukacji matematycznej na poziomie edukacji wczesnoszkolnej.
- dzieci uzdolnione matematycznie spycha się na poziom przeciętny, po kilku miesiącach nauki w szkole ich uzdolnienia i zapał matematyczny gaśnie
- nauczyciele w klasach podstawowych (tj. od czwartej klasy wzwyż) mają niedostatki “w zakresie pedagogicznych i psychologicznych podstaw kształtowania wiadomości i umiejętności matematycznych. Konsekwencją jest rozbieżność pomiędzy sposobem nauczania matematyki a realnymi możliwościami umysłowymi uczniów.”
Co wpływa na jakość kształcenia najmłodszych?
Każdy rodzic, który pomagał dziecku odrabiać lekcje zauważył na pewno dziwaczne lub absurdalne zadania tekstowe w podręczniku do matematyki. Zastanawiamy się wtedy kto pisał ten podręcznik, skoro dorosły człowiek nie może rozwiązać takiego zadania to co dopiero dziecko?! Niestety przyczyniają się do tego decyzje najwyższych władz oświatowych, które powierzają opracowywanie podręczników wybranym osobom, bez obowiązku ich przetestowania i sprawdzenia w warunkach szkolnych.
Drugim czynnikiem podręcznikowych absurdów jest również powierzanie recenzowania podręczników osobom o ogólnym wykształceniu pedagogicznym. To tak jakbyś złamał rękę i gips zakładał Ci pediatra dziecięcy(!) Wszystkie książki, ćwiczenia i pakiety edukacyjne muszą być recenzowane przez zespoły specjalistów, którzy znają problemy początkowej edukacji polonistycznej, matematycznej oraz wychowania fizycznego. Tylko wtedy nasze dzieci mają szansę na efektywną naukę w polskiej szkole.
Jako nauczyciel, cieszę się, że jest duże grono nauczycieli, które chce coś zmienić. Nauczyciele są świadomi, że zainteresowanie dziecka jest kluczem dotarcia do jego umysłu, że to dziecko poszukuje a nauczyciel za nim podąża. Poszukują dlatego różnych pomocy dydaktycznych, piosenek, zabawek, które pobudzą dziecięcą ciekawość i wspomogą proces kształcenia dzieci.
Jak wspomagać dziecko?
Z pewnością idąc ulicą na spacerze Twoje dziecko przelicza jadące drogą samochody, a widząc kostkę na chodniku stara się iść tylko po kwadratach? To wynika z dziecięcej ciekawości, naturalnej potrzeby poznawania otaczającego świata. Dzieci są naturalnymi poszukiwaczami. Dlatego kształcenie od najmłodszych lat jest tak istotne. Jako Rodzice możemy w domu wspomagać dziecięcą matematykę w codziennych czynnościach.
Obszary matematyczne i kształtujące je zabawy wg. prof. Gruszczyk – Kolczyńskiej:
| Obszar matematyczny | Zabawy |
|---|---|
| orientacja przestrzenna to umiejętności, które pomagają orientować się dziecku wokół własnej przestrzeni i tego co się w niej znajduje | kalambury, rysowanie labiryntu, zabawy z misiem (posadź misia przed sobą, za sobą, po prawej lub lewej stronie itp.) |
| rytmy są idealne do skupiania uwagi dziecka na prawidłowościach i korzystania z nich w różnych sytuacjach. Dzięki temu dziecku jest łatwiej nauczyć się liczyć i mierzyć | układanie rytmów z pomocą klocków, kolorów, figur itp. |
| klasyfikacja to ćwiczenia wspomagające ćwiczenie pojęć. Idealne do wprowadzenia dziecko w świat zadań o zbiorach i ich elementach | segregowanie śmieci, zabawek ze względu na ustaloną cechę |
| mierzenie płynów ćwiczenia pomagające zrozumieć że np. wody jest tyle samo, chociaż po przelaniu wydaje się jej więcej lub mniej | odmierzanie tej samej ilości wody w różnych pojemnikach, porównywanie ilości wody w butelkach 1l i 2l |
| mierzenie długości zrozumienie sensu pomiaru | używanie do zabawy własnego ciała np. ile kroków jest do okna, zabawy z miarką, linijką |
| kształtowanie umiejętności liczenia, dodawania i odejmowania obejmuje on zakres od liczenia przedmiotów, liczenia na palcach po przeliczanie przedmiotów | segregowanie przedmiotów wg. cechy, tworzenie zbiorów, liczenie na przedmiotach |
| wspomaganie operacyjnego rozumowania to dobre przygotowanie do zrozumienia pojęcia liczby naturalnej (to pojęcie kształtuje się w klasie pierwszej) | budowanie z tej samej ilości klocków różnych kształtów, np. trójkąt, most; odczytywanie numerów stron w książce używając liczebników porządkowych |
| układanie i rozwiązywanie zadań arytmetycznych doskonalenia predyspozycji rachunkowych dziecka | układanie zadań tekstowych do danego rysunku, np. samochód (Ile kół ma auto?), do przeliczenia można użyć kasztanów, patyczków, grochu |
| zapoznanie z wagą i sensem ważenia przydaje się w późniejszym rozwiązywaniu zadań matematycznych | wykonanie prostej wagi szalkowej z klocka i deseczki a następnie ważenie na niej klocków |
| intuicja geometryczna to kształtowanie pojęć geometrycznych w umyśle dziecka | obserwacja przez kalejdoskop, dostrzeganie figur geometrycznych w codziennym życiu np. tv ma kształt prostokąta |
| konstruowanie gier hartuje odporność emocjonalną i rozwija wysiłek umysłowy | stworzenie gry planszowej na kartce papieru i ustalenie zasad |
| zapisywanie czynności matematycznych zgodnie z możliwościami dziecka, co przygotuje je do tego co będzie robiło w szkole | zapoznanie dziecka ze znakami matematycznymi +, -, =, w zabawie z klockami – układamy działania z klocków i podpisujemy je znakami, by zobrazować to dziecku |
Bibliografia:
1.Edyta Gruszczyk-Kolczyńska “Diagnoza kryzysu w matematycznym kształceniu dzieci oraz rekomendowane działania naprawcze”
2.Jacek Stańdo Monika Spławska-Murmyło “Gry i zabawy matematyczne dla najmłodszych”